Umowa o dzieło jako instrument content marketingu - darmowy wzór i omówienie
(13 min czytania)
Korzystanie z umowy o dzieło pozwala na precyzyjne określenie rezultatu, jaki ma zostać osiągnięty przez autora (podmiot zamawiający uprawniony jest do przedstawienia swoich wytycznych i może odmówić odbioru treści w razie braku ich spełnienia). Ponadto dzięki umowie o dzieło strony mogą w sposób jednoznaczny określić istotne elementy takie jak termin wykonania treści, wynagrodzenie (najczęściej ryczałtowe) oraz aspekty przeniesienia praw autorskich.
Wzór umowy o dzieło do pobrania - dwa warianty
Prezentujemy dwa wzory umów. Pierwsza umowa dotyczy zakupu dzieła od osoby fizycznej, która indywidualnie wykonuje utwór, a więc jest twórcą i dysponuje prawami autorskimi do stworzonych przez siebie treści, które przenosi na zamawiającego. Druga umowa to wariant z firmą (spółką), która nie jest twórcą, natomiast twórcami są jej pracownicy/
Wzór umowy o dzieło - plik DOC (do edycji) - wykonawca nie jest spółką.
Wzór umowy o dzieło - plik PDF - wykonawca nie jest spółką.
Wzór umowy o dzieło - plik DOC (do edycji) - wykonawca jest spółką.
Wzór umowy o dzieło - plik PDF - wykonawca jest spółką.
Charakter umowy o dzieło - kiedy można stosować?
Szczegółowe regulacje dotyczące umowy o dzieło zawarte zostały w art. 627 - 646 Kodeksu cywilnego. Wspomniane przepisy opisują podstawowe elementy umowy o dzieło. Należy jednak pamiętać, że na gruncie polskich przepisów obowiązuje tzw. swoboda zawierania umów, co oznacza, iż poza elementami kodeksowymi umowa o dzieło może zawierać również inne ustalenia stron (np. kary umowne, przeniesienie praw autorskich, obowiązki dotyczące zachowania poufności etc.).
Przede wszystkim należy pamiętać, że umowa o dzieło jest tzw. umową rezultatu. Oznacza to, że może zostać zawarta jedynie wtedy, gdy na jej podstawie wykonawca zobowiązany jest do osiągnięcia na rzecz zamawiającego ściśle określonego rezultatu (stworzenia dzieła - np. artykułu). Natomiast w każdym przypadku, gdy wykonawca zobowiązany byłby jedynie do podejmowania określonych działań bez obowiązku osiągnięcia rezultatu, należałoby zawrzeć umowę zlecenia (umowę o świadczenie usług).
Warto w tym miejscu podkreślić, że umowa o dzieło nie stanowi obecnie podstawy do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego, wobec czego zdarza się, że jest zawierana również wówczas, gdy w rzeczywistości na jej podstawie wykonywane są usługi (ma to na celu uniknięcie opłacania składek). Warto mieć to na uwadze, ponieważ niejednokrotnie ZUS kwestionuje zasadność zawierania umów o dzieło i nalicza zaległe składki na ubezpieczenia społeczne, kwalifikując konkretne umowy jako umowy o świadczenie usług.
Ważne aspekty zawierania umowy o dzieło
Reprezentacja - czyli jakie dane wpisać przy zamawiajacym i wykonawcy.
Jak w przypadku każdej umowy należy zwrócić uwagę na kwestie formalne, w tym przede wszystkim takie jak prawidłowe określenie stron oraz odpowiednia reprezentacja, tj. aby umowa została podpisana przez uprawnione osoby. Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy stroną danej umowy jest spółka, która posiada zasady reprezentacji opisane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Pamiętajmy, że podpisanie umowy przez osoby nieuprawnione może skutkować jej nieważnością.
Lepiej forma pisemna przy przeniesieniu praw autorskich
Jakkolwiek przepisy Kodeksu cywilnego nie przewidują dla umowy o dzieło wymogu zachowania formy pisemnej, to jednak należy w każdym wypadku bezwzględnie zadbać o to, aby umowa o dzieło została zawarta na piśmie. Wynika to z faktu, że zgodnie z regulacjami ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, dla skutecznego przeniesienia majątkowych praw autorskich do treści (dzieła) konieczne jest zachowanie formy pisemnej (w innym wypadku prawa autorskie nie zostaną skutecznie przeniesione).
Wskazanie sądu przy umowie o dzieło
Z innych kwestii formalnych warto zadbać o umowne określenie sądu, który będzie właściwy do ewentualnego rozstrzygania sporów powstałych na gruncie danej umowy. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dają stronom możliwość swobodnego określenia w drodze umowy właściwości sądu (np. sąd dla siedziby zamawiającego, sąd dla siedziby powoda, sąd znajdujący się w określonym mieście). Dzięki temu już z momentem zawarcia umowy wiadome jest do jakiego sądu należy kierować ewentualne roszczenia, a co za tym idzie unikamy wątpliwości w zakresie wyboru sądu. Należy jednak pamiętać, że wytoczenie powództwa przed innym sądem i skuteczne podniesienie przez pozwanego zarzutu niewłaściwości będzie skutkowało przekazaniem sprawy do właściwego sądu, a to z kolei może rodzić negatywne konsekwencje np. w zakresie przedawnienia roszczeń.
Dokładne określenie dzieła - oczekiwania i wytyczne
W interesie obu stron jest dokładne określenie przedmiotu umowy. Aby uniknąć wątpliwości odnośnie zakresu prac autora warto precyzyjnie opisać przede wszystkim tematykę artykułu, jego zakres przedmiotowy, obszerność, czy też formę graficzną. Należy również określić sposób, w jaki dane działo będzie utrwalone i przekazane zamawiającemu (np. plik, wydruk). Brak sprecyzowania wytycznych ze strony zamawiającego może doprowadzić do tego, że dzieło będzie rozmijało się z jego oczekiwaniami, a w rezultacie zamierzony cel nie zostanie osiągnięty. Pamiętajmy zatem, że ogólne określenie dzieła jest niewystraczające, a pozostawienie wykonawcy pełnej swobody w zakresie sposobu jego wykonania może okazać się niekorzystne.
Termin wykonania dzieła
W umowie należy precyzyjnie określić termin wykonania dzieła (poprzez wskazanie konkretnej daty). Brak ustalenia przez strony terminu spowoduje, że zamawiający nie będzie miał możliwości skutecznego egzekwowania przysługujących mu uprawnień, jak również stosowania ustalonych umownie sankcji na wypadek przekroczenia terminu wykonania dzieła
(np. w postaci kar umownych).
Precyzyjne określenie wynagrodzenia dla wykonawcy
Niezwykle istotnym elementem jest precyzyjne określenie wynagrodzenia należnego wykonawcy. Kodeks cywilny przewiduje w tym aspekcie klika możliwości, w tym wynagrodzenie kosztorysowe (określane na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów). Najczęściej stosowanym, a jednocześnie najprostszym rozwiązaniem jest ustalenie tzw. wynagrodzenia ryczałtowego, tj. stałej, z góry określonej kwoty za wykonanie dzieła, która może zostać zmieniona jedynie na mocy porozumienia obu stron. Dzięki takiemu rozwiązaniu można uniknąć sporów dotyczących zakresu i nakładu prac oraz roszczeń dotyczących podwyższenia/
Bardzo ważne jest, aby wynagrodzenie było wypłacane dopiero po oddaniu dzieła. Rozwiązanie, w którym płatność następuje niezależnie od tego, czy dzieło zostało wykonane, czy nie, stanowi argument dla uznania, iż dana umowa w rzeczywistości jest umową o świadczenie usług (w jej przypadku wynagrodzenie należne jest za świadczenie usług niezależnie od osiągnięcia rezultatu). Może to rodzić konsekwencje w zakresie wspomnianych składek na ubezpieczenia społeczne.
Kwestie wynagrodzenia mają również niezwykle istotne znaczenie w aspekcie przeniesienia praw autorskich do treści. Z punktu widzenia interesu zamawiającego oraz zasad współżycia społecznego, w umowie o dzieło koniecznie muszą znaleźć się zapisy, zgodnie z którymi wynagrodzenie obejmuje również przeniesienie praw autorskich na wszystkich określonych umownie polach eksploatacji. Brak takich zapisów może zostać wykorzystany przez wykonawców, którzy będą uprawnieni do żądania osobnego wynagrodzenia za każde pole eksploatacji, a to może rodzić po stronie zamawiającego znaczne, nieprzewidziane wcześniej koszty.
Termin płatności w umowie o dzieło
W kontekście wynagrodzenia należy ponadto zadbać o terminy płatności i sposób rozliczenia. Umowa powinna zawierać ściśle określony termin płatności (np. siedem dni od dnia dostarczenia faktury/
W zależności od tego, czy strony umowy prowadzą działalność gospodarczą, czy nie, rozliczenie powinno nastąpić na podstawie faktury lub rachunku. W celu uniknięcia wątpliwości należy określić czy wynagrodzenie opiewa na kwotę netto, czy brutto, a w przypadku opodatkowania podatkiem VAT, czy wynagrodzenie obejmuje ten podatek, czy też należy go doliczyć. Dzięki precyzyjnemu określeniu powyższych kwestii unikniemy zbędnych sporów.
Procedura i zasady odbioru i akceptacji dzieła (artykułu)
Zawierając umowę o dzieło warto dokładnie określić zasady odbioru i akceptacji stworzonych przez wykonawcę treści, jak również uregulować aspekty związane z wadami dzieła, czy przekroczeniem terminów jego oddania.
Odbiór dzieła powinien nastąpić na podstawie protokołu (nie musi być w formie pisemnej, wystarczy forma mailowa). W razie braku uwag strony powinny stwierdzić, że dzieło zostaje odebrane. W przypadku zastrzeżeń ze strony zamawiającego należy ściśle określić jego uwagi do dzieła, a następnie ustalić, że wady zostaną usunięte w przeciągu terminu wskazanego
w treści umowy. Z tytułu usuwania wad wykonawca nie powinien otrzymać dodatkowego wynagrodzenia, ponieważ zawierając umowę zobowiązuje się do prawidłowego wykonania dzieła zgodnie z oczekiwaniami zamawiającego. Można również zastrzec, że w razie wad dzieło nie zostanie odebrane lub ustalić, że wynagrodzenie wykonawcy zostanie obniżone (jednak w takim wypadku należy określić proporcje obniżenia, np. do 50 %).
Przekroczenie terminu oddania dzieła może być sankcjonowane w rozmaity sposób, włączając kary umowne, obniżenie wynagrodzenia oraz odmowę odbioru dzieła.
Miejsce i czas wykonania dzieła - swoboda wykonawcy
W umowie o dzieło nie powinny znajdować się zapisy dające zamawiającemu uprawnienie do narzucania wykonawcy czasu i miejsca wykonywania dzieła. Istotą umowy o dzieło jest to, że wykonawca ma swobodę w zakresie wyboru miejsca i czasu podejmowanych przez siebie działań.
Przeniesienie praw autorskich - ważny aspekt umowy o dzieło
Z punktu widzenia celu content marketingu i potrzeb zamawiającego niezwykle istotne znaczenie mają kwestie związane z prawami autorskimi, w tym przede wszystkim przeniesienie majątkowych praw autorskich do treści tworzonych przez wykonawcę.
Należy przyjąć, ze każda treść (artykuł, opracowanie) stanowi utwór w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Powyższe oznacza, że utworem takim może dysponować jedynie jego twórca (w tym wypadku wykonawca), a inne osoby nabywają prawa do utworu dopiero na mocy stosownych postanowień umownych.
Wobec powyższego w treści umowy o dzieło należy zamieścić zapisy, zgodnie z którymi wykonawca przenosi na rzecz zamawiającego majątkowe autorskie prawa do stworzonych przez siebie treści (brak takich zapisów powoduje, że do przeniesienia majątkowych praw autorskich nie dochodzi, w rezultacie czego zamawiający nie może w żaden sposób dysponować treściami, w tym wykorzystywać ich w prowadzonej przez siebie działalności). Pamiętajmy zatem, że do przeniesienia majątkowych praw autorskich nie dochodzi z mocy prawa i zawsze konieczne jest zawarcie pisemnej umowy w tej materii. Warto również pamiętać, że nie zawsze wykonawca jest twórcą, wobec czego nie zawsze dysponuje on prawami autorskimi do danej treści. Z tego punktu widzenia należy rozróżnić dwie sytuacje. Jeżeli wykonawcą dzieła jest osoba fizyczna, wówczas to ona jest twórcą, dysponuje prawami autorskimi i może je przenieść na rzecz zamawiającego. Jeżeli wykonawcą jest np. spółka i wykonując dzieło korzysta ze swoich pracowników lub podwykonawców, musi w pierwszej kolejności uzyskać od tych osób prawa autorskie. W przypadku pracowników nabycie takie następuje na podstawie stosunku pracy (bez konieczności dodatkowych zapisów), natomiast w przypadku podwykonawców konieczne jest zawarcie z nimi stosownych umów dotyczących przeniesienia praw autorskich (w przypadku braku takich umów wykonawca będący spółką nie będzie mógł przenieść na zamawiającego praw autorskich do dzieła).
Niemniej istotne jest określenie przez strony zakresu uprawnienia zamawiającego do korzystania z treści (tzw. pola eksploatacji). Brak określenia pól eksploatacji powoduje, że nie dochodzi do skutecznego przeniesienia majątkowych praw autorskich. Niedopuszczalne jest posługiwanie się ogólnym sformułowaniem wskazującym, że przeniesienie praw autorskich następuje na wszystkich polach eksploatacji. Zatem w umowie należy każdorazowo wymienić ustalone przez strony pola eksploatacji. Otwarty katalog przykładowych pól eksploatacji można znaleźć w art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (np. wprowadzenie do obrotu, rozpowszechnienie, publiczne udostępnianie).
Autorskie prawa zależne
W umowie należy również bezwzględnie zawrzeć zapisy upoważaniającego zamawiającego do wykonywania tzw. autorskich praw zależnych. Brak takich zapisów powoduje, że zamawiający nie będzie uprawniony do korzystania z opracowań danej treści (np. ich tłumaczeń, adaptacji, przeróbek), co niewątpliwe stanowi dla niego istotne ograniczenie zakresu uprawnień do utworu.
Prawa osobiste - czyli np. oznaczanie utworu swoim imienie i nazwiskiem
W kontekście praw autorskich warto również zwrócić uwagę na aspekt tzw. autorskich praw osobistych do treści. Pod pojęciem tym rozumie się więź autora z utworem, której przejawem jest między innymi prawo do autorstwa utworu, oznaczania utworu swoim imieniem i nazwiskiem, czy też prawo do nadzoru na sposobem korzystania z utworu. Jakkolwiek twórca nie może zrzec się powyższych praw (tego rodzaju zapisy umowne są bezskuteczne), to jednak może zobowiązać się do ich niewykonywania. Dzięki takiemu rozwiązaniu zamawiający nie jest ograniczony w aspekcie wspomnianego sposobu korzystania z treści, czy co niezwykle istotne w aspekcie decydowania o pierwszym udostępnieniu treści publiczności. Pamiętajmy jednak, że skuteczne zobowiązanie się do niewykonywania autorskich praw osobistych wymaga wprowadzenia zapisów umownych.
Nośnik też objęty przeniesieniem prawa własności
Jeżeli dana treść utrwalona jest na fizycznym nośniku (np. płyta CD) warto wprowadzić w umowie zapis, zgodnie z którym wykonawca przenosi na rzecz zamawiającego prawo własności takiego nośnika. W innym wypadku zamawiający nie będzie miał możliwości dysponowania nośnikiem, a więc również samym dziełem.
W tym miejscu raz jeszcze przypomnijmy, że w przypadku braku zapisów, zgodnie z którymi wynagrodzenie umowne obejmuje również przeniesienie majątkowych praw autorskich, z tytułu ich przeniesienia wykonawcy należy się dodatkowe wynagrodzenie. Zatem w interesie zamawiającego jest wprowadzenie zapisów, zgodnie z którymi wynagrodzenie obejmuje przeniesienie wszystkich praw, w tym majątkowych praw autorskich na wszystkich polach eksploatacji określonych w umowie.
Zasady poufności
Jak w przypadku większości umów, również w umowie o dzieło warto zastrzec, że wszelkie przekazywane sobie przez strony informacje mają poufny charakter i nie mogą być ujawniane osobom trzecim. Informacje poufne należy traktować jako tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Podsumowanie
Umowa o dzieło jest uniwersalnym rozwiązaniem, dzięki któremu przedsiębiorcy mogą z powodzeniem rozwijać działalność w dziedzinie content marketingu. Daje bowiem możliwość skorzystania z profesjonalistów, którzy zawierając tego rodzaju umowę, zobowiązują się do wykonania ściśle określonego dzieła według wytycznych i oczekiwań zamawiającego. Przede wszystkim jednak przy okazji umowy o dzieło można w kompleksowy sposób przenieść na zamawiającego majątkowe prawa autorskie do dzieła (np. artykułu), dzięki czemu zamawiający może zgodnie z prawem wykorzystywać zamówione treści i czerpać z tego tytułu korzyści.
Autor artykułu i opracowanie wzoru umów: radca prawny Piotr Stolarczyk
