Od czego zależą koszty produkcji materiału video do YT?
(7 min czytania)
Opcja pierwsza to klasyczna „Zosia Samosia”. Firma potrzebuje video i realizuje je sama, siłami swoich pracowników, przy wykorzystaniu smartfona, w pomieszczeniu biurowym lub u cioci w ogrodzie. Materiał złoży Pan Janek z kadr, bo trochę bawił się Windows Movie Makerem. Video jest? Jest. Sytuacja ekstremalna, ale przecież wcale nie taka rzadka. Drugi koniec skali to takie produkcje, jakimi niedawno uraczyło nas Allegro – nieosiągalne dla przeciętnego polskiego przedsiębiorcy.
Przeciętny polski przedsiębiorca ma budżet rzędu kilku, w porywach kilkunastu tysięcy złotych. Co można zrobić w tej kwocie? Całkiem sporo. Ale po kolei. Aby mówić o kosztach, trzeba poznać „części składowe” budżetu video dla przeciętnego polskiego przedsiębiorcy. Ponieważ produkcja kilkuminutowego video według założeń powyżej, to nie produkcja filmu pełnometrażowego, wybaczcie, proszę, pewne uproszczenia dotyczące tak procesu, jak i nazewnictwa.
Scenariusz i reżyseria
Prace koncepcyjne i twórcze bywają często przez klientów lekceważone. Nie ma co się dziwić, skoro część agencji proponuje wiele koncepcji scenariusza już na etapie składania oferty. Często taka właśnie koncepcja, a nawet gotowy scenariusz jest warunkiem wstępnym dla zawarcia umowy. Mam nieodparte wrażenie, że rynek jeszcze nie do końca dojrzał do płacenia za scenariusze. Ale chyba jeszcze gorzej wygląda kwestia reżyserii. W tę rolę niestety nazbyt często wcielają się prezesi lub szefowie marketingu firm zlecających wykonanie video. Trudno im się dziwić, bo skoro wykładają niemały w kontekście ich dochodów budżet, chcą mieć wpływ na efekt końcowy. Niestety brak zaufania wobec firmy-wykonawcy może skutkować przygotowaniem kolejnego promocyjnego potworka, jakich pełno jest w Internecie.
Koniec końców, jeśli jednak miałabym określić, ile kosztuje scenariusz krótkiego filmu promocyjnego dla przeciętnego polskiego przedsiębiorcy to byłaby to kwota od kilkuset złotych wzwyż. W przypadku pracy reżysera jest to kwota od kilkuset złotych za dzień zdjęciowy.
Zdjęcia, światło, dźwięk i montaż
Pozwalam sobie omówić te koszty łącznie, gdyż mają one zbliżone elementy składowe. Można wskazać tu na koszt wykorzystania sprzętu oraz na koszt ludzkiej pracy. Profesjonalny sprzęt do nagrań, montażu, oświetlenia to wydatek niebagatelny liczony w dziesiątkach tysięcy złotych. Im bardziej skomplikowana produkcja, tym bardziej kosztowny sprzęt niezbędny dla jej przygotowania. Co więcej sprzęt i oprogramowanie wymaga nieustannego upgradowania. Jeśli dziś modne są zdjęcia robione dronem lub video 360, to agencja powinna mieć sprzęt niezbędny do ich wykonania w swoim arsenale. Każdy zamawiający video „zrzuca się” na zakup sprzętu i programów. Oczywiście agencja może także, choć część sprzętu wynająć, ale wciąż jest to koszt, który ostatecznie pokryje klient.
Sprzęt i oprogramowanie nie działają jednak same, potrzebni są profesjonaliści. Koszt pracy operatora, oświetleniowca czy dźwiękowca na planie zaczyna się od 1000 zł za dzień zdjęciowy. Podobnie jest z kosztem dnia pracy przy postprodukcji: montażu, udźwiękowieniu filmu i masteringu audio.
Wyżej wskazanymi kosztami trudno manewrować. Oczywiście można zrezygnować na planie z profesjonalnego dźwiękowca czy ograniczyć oświetlenie do minimum, ale odbędzie się to kosztem (sic!) jakości.
Wydatki wskazane poniżej dają większe pole do popisu. Można je też pominąć. Przecież można bez trudu wyobrazić sobie film bez lektora, muzyki, aktorów czy animacji.
Lektor
Tek koszt daje pewne pole manewru. Z jednej strony można skorzystać z bazy lektorów, z drugiej wynająć lektora samodzielnie. W tym drugim przypadku może być to zarówno profesjonalny freelancer jak i wujek Mietek. Trzeba jednak pamiętać, że dobra dykcja, umiejętność prawidłowego akcentowania wyrazów i zdań, piękny tembr głosu to elementy, których nie można lekceważyć.
Innymi słowy koszt lektora zależy od jego doświadczenia, rozpoznawalności lektora oraz od tego, jak chcemy wykorzystać video. Ten ostatni element jest czasem pomijany. Lektor zarabia swoim głosem, i to gdzie chcemy wykorzystać jego głos, ma ogromne znaczenie. Inaczej zapłacimy za lektora do filmu promocyjnego, który będzie wyświetlany wyłącznie w Internecie, a inaczej za reklamę radiową czy telewizyjną. Koszt lektora profesjonalnego rozpoczyna się od kilkuset złotych.
Muzyka
Oczywiście istnieją agencje, które przygotowują muzykę same, ale nie oszukujmy się, jest to zdecydowana mniejszość. Większość korzysta z baz muzycznych. I tu znów warto zwrócić uwagę na fakt, że koszt licencji na muzykę zależy od tego, jak chcemy wykorzystać utwór. Na marginesie wspomnę jedynie o kwestii związanej z opłatami na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Niezależnie od kosztów licencji na muzykę, firma zamawiająca musi być świadoma, że np. umieszczenie filmu na swojej lub cudzej stronie www wiąże się z konieczności wniesienia opłaty do takich organizacji. Zgodnie z prawem nie jest to już obowiązek realizatora filmu, ale podmiotu go udostępniającego, w tym przypadku właściciela strony.
Aktorzy
Po tym pojęciem rozumiem koszt wynajęcia osób do odegrania roli, a także statystów. W tym przypadku także wiele zależy od doświadczenia i rozpoznawalności aktora. Początkujący są czasem gotowi zagrać tylko po to, by uzupełnić portfolio, doświadczeni i znani aktorzy to już koszt od kilku tysięcy złotych. Oczywiście tak jak w przypadku muzyki czy lektora wiele zależy także od tego, do jakich kanałach film ma być dystrybuowany.
Scenografia
To plastyczna oprawa, na którą składają kostiumy, dekoracje, rekwizyty czy charakteryzacja aktorów. W wielu produkcjach promocyjnych występują one w mało rozbudowanej formule jako strój, makijaż i fryzura aktorów czy statystów.
W przypadku strojów można wybrać różne opcje od wypożyczalni, przez wizytę w second handzie po luksusowy butik, jeśli jest taka potrzeba można także zlecić zaprojektowania i szycie, choć to opcja najbardziej kosztowana i rzadko wykorzystywana w filmach promocyjnych. Trudno tu mówić o jakimś cenniku. Przykładowo koszt kostiumu z second handu to kilkanaście złotych, a uszycie stroju maskotki promocyjnej od tysiąca w górę.
Dzień pracy profesjonalnego makijażysty czy fryzjera to koszt od kilkuset złotych. Charakteryzator zażąda odpowiednio więcej.
Elementem scenografii jest także omówione wcześniej światło.
Plan
Mam tu na myśli koszt wynajęcia lokalizacji. Tu także sprawy mają się bardzo różnie. Koszt wynajęcia ogrodu sąsiadów, to czasem tylko słowo dziękuję, ale koszt wynajęcia sali bankietowej czy Zamku Królewskiego to już zupełnie inna bajka. Wiele zależy od umiejętności organizacyjnych i sprytu producenta, bo kto powiedział, że piaskownica nie może „udawać” plaży.
Animacje
Niemal każdy film reklamowy czy promocyjny zawiera chociaż jeden element graficzny – np. logotyp. Często przygotowuje się też proste animacje logotypu. Są jednak także i takie produkcje, które wykorzystują animacje w większym zakresie. Część animacji można zakupić np. w bazach. Proste animacje mogą w ogóle nie być wliczane w koszt, koszt zakupu gotowej z bazy zaczyna się od kilkuset złotych.
Przekazanie praw autorskich
Ten temat przewija się praktycznie przez cały artykuł. Ale jego ciężar wymaga podkreślenia i osobnego podtytułu. Prawa autorskie to w przypadku produkcji dla małych i średnich firm nadal temat często pomijany milczeniem. Wiele osób nie zapewnia sobie przeniesienia takich praw czy chociażby udzielenia licencji. Co więcej, rzadko zwraca się uwagę na pola eksploatacji. Tu najistotniejszą kwestią jest wiedza o tym, jak chcemy wykorzystać film. Zbyt szeroko zakrojone pola eksploatacji, generują niepotrzebne koszty. Jeśli nie stać nas na emisję reklamy telewizyjnej, to nie wpisujmy do umowy takiego zastosowania, bo zapłacimy wówczas wielokrotnie więcej za licencję na muzykę, podkład lektorski czy wynajęcie aktora. Nie zapominajmy także, że zakup licencji nie zwalnia nas z opłat na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Jak widać, na koszt produkcji video składa się wiele zmiennych, co utrudnia jego szacowanie. Największy wpływ mają zazwyczaj czas trwania zdjęć i postprodukcji, koszt aktorów oraz pola eksploatacji, na których chcemy video wykorzystywać. W przypadku produkcji dla małych i średnich przedsiębiorstw mniejszą rolę odgrywają koszty scenografii czy planu. Niektórymi kosztami można w miarę rozsądnie manewrować, inne są dość sztywne. O wszystkim trzeba pamiętać już na etapie pisania koncepcji scenariusza. Powodzenia!
